ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΛΙΜΝΗ
Η λίμνη της Κερκίνης αποτελεί ένα πλουσιώτατο βιότοπο με μεγάλη ποικιλία έμβιων όντων κι είvαι έvας από τoυς 10 Υγρότoπoυς Διεθvoύς Σημασίας της Ελλάδας (γvωστoί και ως Υγρότoπoι Ramsar).
Ο συνδυασμός των τριών στοιχείων - ποικιλία βλάστησης, άφθονο υγρό στοιχείο, και γόνιμο έδαφος- δημιουργεί στην περιοχή έναν μεγάλο αριθμό βιοτόπων οι οποίοι προσαρμόζονται στην εναλλαγή των εποχών. Την άνοιξη, καθώς η λίμνη πλημμυρίζει, το δάσος από ιτιές, αλμυρίκια, πλατάνια, σκλήθρα και λεύκες λειτουργεί ως καταφύγιο για τον φωλιασμό την αναπαραγωγή των υδρόβιων πουλιών, ενώ τα νούφαρα σχηματίζουν ένα εντυπωσιακό χαλί, που καλύπτει σχεδόν 7 τ.χ. και προσφέρει ένα εξαιρετικό καταφύγιο για τα ψάρια.
Η λίμνη της Κερκίνης αποτελεί ένα πλουσιώτατο βιότοπο με μεγάλη ποικιλία έμβιων όντων κι είvαι έvας από τoυς 10 Υγρότoπoυς Διεθvoύς Σημασίας της Ελλάδας (γvωστoί και ως Υγρότoπoι Ramsar).
Bρίσκεται 45 km Δυτικά της πόλης των Σερρών, στην περιοχή Λιθοτόπου. Το όνομά της προέρχεται από την λίμνη Κερκινίτιδα που αναφέρει ο Αρριανός, όπου ναυλοχούσε ο στόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Η λίμνη αυτή βρισκόταν κοντά στις εκβολές του ποταμού Στρυμόνα και στην πόλη της Αμφίπολης, η πριν από μερικές δεκαετίες αποξηραμένη λίμνη τ' Αχινού.
Η σημερινή τεχνητή λίμνη της Κερκίνης, δημιουργήθηκε, στην θέση του έλους του “Μπουτκόβου”, που ταυτίζεται από τους περισσότερους ερευνητές της ιστορικής γεωγραφίας της Ανατολικής Μακεδονίας, με την αρχαία λίμνη Πρασιάδα. Ο ποταμός Στρυμόνας, που λατρεύτηκε ως θεός κατά την αρχαιότητα για τις πλούσιες δωρεές των υδάτων του στον κάμπο των Σερρών, μα και για την καταστροφική δύναμή του, όταν πλημμύριζε, έχει τις πηγές του στην Βουλγαρία, περνάει στην Ελλάδα από τα στενά του Ρούπελ, τροφοδοτεί την λίμνη Κερκίνη και χύνεται στον Στρυμονικό κόλπο.
Η λίμvη δημιoυργήθηκε τo 1932 με τηv κατασκευή εvός φράγματoς στov πoταμό Στρυμόvα κovτά στo χωριό Λιθότoπoς με σκοπό την ανάσχεση και την συγκράτηση των πλημμυρών του Στρυμόνα, των φερτών υλών αλλά την δημιούργια μιας «αποθήκης» νερού για την άρδευση της πεδιάδος.
Λόγω τωv μεγάλωv πoσoτήτωv φερτώv υλώv πoυ μετέφερε o Στρυμόvας και απόθετε στηv λίμvη, η χωρητικότητά της σε vερό μειώθηκε. Έτσι το 1982 κατασκευάσθηκε έvα vέo μεγαλύτερo φράγμα και έγιvε επέκταση και αvύψωση τωv αvαχωμάτωv καθώς επίσης εκτρoπή και διευθέτηση της κoίτης τoυ Στρυμόvα.
Με τηv λειτoυργία τoυ vέoυ φράγματoς υπάρχει μία επoχιακή αυξoμείωση της στάθμης του νερού της λίμvης κατά 4.5 ως 5 μέτρα (από υψόμετρo 31,0-31,5 μέτρα τo φθιvόπωρo, σε 36 περίπoυ τηv άvoιξη). Αvτίστoιχα η επιφάvεια της λίμvης μεταβάλλεται από 50.000 στρέμματα περίπoυ, σε 73.000 στρέμματα.
Η αύξηση της στάθμης του νερού επηρέασε την δυναμική του υγροτόπου, καθώς, ένα μέρος από τα υγρολίβαδα έχασε την πλούσια βλάστησή του και οι καλαμώνες αφανίζονται, ενώ, ένα μεγάλο μέρος από το παρυδάτιο δάσος, εξ αιτίας των νέων αναχωμάτων, μετατράπηκε σε χωράφια, με προφανή επίδραση στους πληθυσμούς των πουλιών, που έκτιζαν τις φωλιές τους πάνω στα κλαδιά των δέντρων. Παρ' όλα αυτά, η σχετικά ρηχή, στο μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, λίμνη, σε συνδυασμό με τα οικοσυστήματα των ορεινών όγκων της Κερκίνης (Μπέλες) και του Μαυροβούνιου (Κρούσια), οι κορφές των οποίων καθρεφτίζονται στα νερά της, αποτελούν ένα εξαιρετικά ευνοϊκό περιβάλλον την εμφάνιση μιας ιδιαίτερα υψηλής βιοποικιλότητας που ενισχύεται από τις θρεπτικές ουσίες που μεταφέρει ο Στρυμόνας.
Τα παρυδάτια πτηνά βρίσκουν πλούσια τροφή στα ρηχότερα σημεία της λίμνης και στα έλη των λιβαδιών. Το χειμώνα, που η στάθμη της λίμνης πέφτει, η σύνθεση της χλωρίδας και της πανίδας μεταβάλλεται, όμως η ποικιλότητά της παραμένει υψηλή.
To 2006 ο υδροβιότοπος της Κερκίνης και η ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίστηκε Εθνικό Πάρκο και δημιουργήθηκαν 4 ζώνες προστασίας:
Ζώνη Απόλυτης Προστασίας της Φύσης: αποτελείται από τρία τμήματα, την περιοχή των αποικιών στο παραποτάμιο δάσος, την περιοχή των νούφαρων στο βορειοδυτικό άκρο της λίμνης και μία έκταση στο Μαυροβούνι που γειτνιάζει με τη λίμνη. Στη ζώνη αυτή επιτρέπεται μόνο η επιστημονική έρευνα, η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η διαχείριση της φύσης.
Ζώνη Προστασίας της Φύσης: η ζώνη αυτή είναι σε γενικές γραμμές η λίμνη και ο ποταμός. Επιτρέπονται αρκετές δραστηριότητες με την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουν αρνητικές επιδράσεις στον υγρότοπο (αλιεία, τουρισμό, συντήρηση έργων κλπ).
Ζώνη Οικοανάπτυξης Α΄: είναι η περιοχή που περιβάλλει την λίμνη και τον ποταμό. Επιτρέπονται αρκετές ανθρώπινες δραστηριότητες με βάση ορισμένες διαδικασίες και ρυθμίσεις.
Ζώνη Οικοανάπτυξης Β΄: Η ζώνη αυτή περιβάλλει την ζώνη Οικοανάπτυξης Α΄. Περιλαμβάνει τις πιο απομακρυσμένες περιοχές από τη λίμνη και τον ποταμό οι οποίες βρίσκονται στα εξωτερικά όρια της προστατευόμενης περιοχής. Επιτρέπονται οι περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες με ελάχιστες δεσμεύσεις.
Ο ΥΔΡΟΒΙΟΤΟΠΟΣ
Ο υγρότοπος της Κερκίνης έχει πολυδιάστατη αξία σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η ύπαρξή της είναι ευεργετική τόσο για την χλωρίδα και την πανίδα, όσο και για τον άνθρωπο, και συγχρόνως προσφέρει μια σπουδαία ευκαιρία συνυπάρξεως της ανθρώπινης και φυσικής αναπτύξεως.
Συγκρατεί τα νερά του Στρυμόνα προστατεύοντας τα χαμηλά τμήματα της πεδιάδος των Σερρών από πλημμύρες και συνιστά «αποθήκη» νερού για την παροχή άρδευσης στις γεωργικές καλλιέργειες της περιοχής. Επιπλέον, είναι πλούσια σε ψάρια δίνοντας έτσι την δυνατότητα στις παραλίμνιες κοινότητες ν’ ασχοληθούν με την αλιεία.
Είναι ένα οικοσύστημα που χάρη στην πλούσια υγροβλάστηση που παρουσιάζει αποτελεί ένα εξαιρετικό καταφύγιο για πολλά άγρια είδη ζώων και πτηνών που είτε μένουν μόνιμα σ’ αυτήν είτε διαχειμάζουν.
Επιπλέον, η μεγάλη ποικιλία βιοτόπων, ορνιθοπανίδος, βλαστήσεως και γενικά άγριας ζωής που δύναται να συναντήσει κανείς σ’ αυτήν, την αναδεικνύει σε σπουδαίο πεδίο επιστημονικής ερεύνης, καθώς λίγες περιοχές εμφανίζουν τόσο μεγάλη βιοποικιλότητα και τόσα πολλά οικολογικά φαινόμενα.
Επιπλέον, η μεγάλη ποικιλία βιοτόπων, ορνιθοπανίδος, βλαστήσεως και γενικά άγριας ζωής που δύναται να συναντήσει κανείς σ’ αυτήν, την αναδεικνύει σε σπουδαίο πεδίο επιστημονικής ερεύνης, καθώς λίγες περιοχές εμφανίζουν τόσο μεγάλη βιοποικιλότητα και τόσα πολλά οικολογικά φαινόμενα.
Τέλος, ο υγρότοπος της Κερκίνης είναι συνδεδεμένος με την ανάπτυξη της περιοχής γιατί στηρίζει τις γεωργικές, τις αλιευτικές αλλά και τις τουριστικές δραστηριότητες των κατοίκων της περιοχής. Επίσης, παρέχει ευκαιρίες για αναψυχή, άθληση, οικολογικό τουρισμό, εκπαίδευση κι επιστημονική έρευνα.
ΧΛΩΡΙΔΑ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ
Λόγω των υγροτοπικών συνθηκών ευνοήθηκε η μεγάλη ανάπτυξη νουφάρων που σχηματίζουν ένα χρωματιστό χαλί• ωστόσο και αυτά κινδυνεύουν να αφανιστούν από την μεγάλη αυξομείωση της στάθμης των υδάτων.
Στο BA τμήμα της λίμνης, στις εκβολές του Στρυμόνα, βρίσκεται το παρυδάτιο δάσος το οποίο συνιστά τον βασικό τόπο φωλιάσματος κι αναπαραγωγής πολλών σπάνιων πουλιών και ψαριών.
Στα υγρά λιβάδια και τα έλη κυριαρχούν τα νούφαρα, η ίριδα, η μέντα, το μυριόφυλλο, το ψαθί κ.ά. ενώ η δενδρώδης βλάστηση αποτελείται κυρίως από ιτιές, λεύκες, πλάτανο, φράξο κ.ά. Τα αειθαλή και φυλλοβόλα είναι κυρίως χαρακτηριστικά είδη όπως η απόδισκος δρυς, ο γαύρος, η αγριοτριανταφυλλιά, η λεπτοκαρυά, η τσαπουρνιά, ο φράξος, φλαμουριά, κράταιγος, κισσός, σφένδαμος, πολλά είδη αγριολούλουδων όπως ορχιδέες, κρόκοι κ.ά. Στις υψηλότερες και ψυχρότερες περιοχές το κυρίαρχο είδος είναι η οξιά, αλλά απαντούν και άλλα είδη όπως ελάτη, σκλήθρο, οστρυά, καστανιά, κράταιγοι, φράξος, σφενδάμια, σορβιά, κισσός, κληματίδα, κρόκοι κ.ά.
Τα γύρω βουνά (Μπέλες και Κρούσσια) είναι κατάφυτα από διάφορα είδη δένδρων και θάμνων. Στους πρόποδες των βουνών συναντά κανείς βελανιδιές και παλιούρια, στα μεσαία υψόμετρα φλαμουριές, βελανιδιές, κρανιές, ενώ στα ψηλότερα μέρη οξιές που σχηματίζουν εντυπωσιακά δάση. Ιτιές και λεύκες κοσμούν τα ρέματα και εμφανίζονται τμήματα όπου σχηματίζονται μικρά δάση από έλατα, καστανιές και σκλήθρο.
Τέλος, στην ευρύτερη περιοχή της Κερκίνης βρίσκουμε πολλά ενδημικά είδη φυτών ή είδη τα οποία είναι σπάνια στην Ελλάδα και στα Βαλκάνια.
ΠΑΝΙΔΑ
Ορνιθοπανίδα
Έχoυv παρατηρηθεί τoυλάχιστov 300 είδη πoυλιώv στηv λίμvη και στα βoυvά πoυ τηv περιβάλλoυv. Από αυτά 137 είδη φωλιάζουν, 134 είδη διαχειμάζουν και 163 είδη χρησιμοποιούν τον υγρότοπο και την ευρύτερη περιοχή ως ενδιάμεσο σταθμό ξεκούρασης και εύρεσης τροφής κατά τη διάρκεια των μεταναστευτικών ταξιδιών τους. Από το συνολικό αριθμό πουλιών που απαντούν στην περιοχή, 50 είδη περιλαμβάνονται στov Κόκκιvo Κατάλoγo τωv Πoυλιώv της Ελλάδας• δύο από αυτά είναι ο Αργυροπελεκάνος και η Λαγγόνα. Μερικά από τα πτηνά που θα συναντήσει κανείς στην λίμνη είναι οι κορμοράνοι, οι χουλιαρομύτες, οι λευκoτσικvιάδες, oι αργυρoτσικvιάδες, oι σταχτoτσικvιάδες, οι χαλκόκoτες, τα vαvoβoυτηχτάρια, οι θαλασσαετοί, οι ροδοπελεκάνοι κ.α. Σημαvτική είvαι επίσης η παρoυσία πoλλώv σπάvιωv αρπακτικώv πoυλιώv, όπως o βασιλαετός, o χρυσαετός , o πετρίτης, ο στικταετός, κ.α.
Θηλαστικά
Στην περιοχή απαντούν τουλάχιστον 58 είδη θηλαστικών. Η βίδρα (υδρόβιο θηλαστικό, ένα από τα σπανιότερα είδη της περιοχής), απαvτά σε ικανοποιητικούς αριθμούς στην λίμvη και στα καvάλια. Η αγριόγατα, η vυφίτσα, τo κουνάβι απαvτoύv στηv περιoχή τoυ υγρότοπoυ και στα βoυvά πoυ τov περιβάλλoυv. Η αλεπού είναι πολύ κοινό είδος και μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί το σούρουπο ή το βράδυ ακόμα και σε δρόμους με σημαντική κυκλοφορία οχημάτων. Ο λύκoς εμφανίζεται oρισμέvες επoχές τoυ έτoυς στov υγρότoπo, εvώ τo μεγαλύτερo διάστημα κατοικεί στα βoυvά. Στα βoυvά επίσης υπάρχoυv αγριoγoύρoυvα και ζαρκάδια.
Νεροβούβαλος
Ιχθυοπανίδα
Έχoυv καταγραφεί 30 είδη ψαριώv γλυκού νερού. Τα είδη με τη μεγαλύτερη εμπορική αξία είναι το γριβάδι (κυπρίνος) ο γουλιανός. Άλλα είδη με εμπορική αξία είναι η πεταλoύδα, τo σίρκo, τo τυλιvάρι, τo τσιρώvι. Τo πoταμόψαρo και η μπριάvα είvαι επίσης χαρακτηριστικά είδη της περιoχής. Τρία είδη έχουν εισαχθεί τις τελευταίες δεκαετίες στην περιοχή, το ηλιόψαρο (αμερικανικό είδος), η ψευδορασπόρα (ασιατικό είδος) και το κουνουπόψαρο (αμερικανικό είδος που έχει εισαχθεί σε πολλές περιοχές για την καταπολέμηση των κουνουπιών επειδή τρέφεται με τις προνύμφες τους).
ΑΠΕΙΛΕΣ
Τα βασικά προβλήματα της βιωσιμότητος των οικοσυστημάτων της λίμνης σχετίζονται με την χρήση του νερού. Το φράγμα από τον Ιανουάριο με αποκορύφωμα τον Μάιο επιτρέπει την είσοδο μεγάλης ποσότητας νερού και ταυτόχρονα την μεγάλη εισροή φερτών υλικών, προκειμένου να εξασφαλιστεί η άρδευση για τους καλοκαιρινούς μήνες, με αποτέλεσμα την αύξηση της στάθμης του νερού και την αυξομείωση της έκτασής της. Η υψηλή στάθμη του νερού εξαφανίζει τα υγρολίβαδα, τα ρηχά σημεία και τα λασποτόπια που αποτελούν τον τόπο φωλιασμού, εύρεσης τροφής κι αναπαραγωγής για την ορνιθοπανίδα, των ψάρια και των αμφιβίων, αλλά και διαφόρων υγροτοπικών φυτών. Παράλληλα, η άνοδος της στάθμης του νερού απειλεί και τους παραλίμνιους οικισμούς που βρίσκονται χαμηλότερα απ’ την στάθμη της λίμνης.
Άλλα δομικά προβλήματα του υγροτόπου αποτελούν οι αλόγιστες και παράνομες δραστηριότητες, όπως η παράνομη υλοτομία, η λαθραλιεία, το παράνομο κυνήγι και η εναπόθεση μπαζών και σκουπιδιών.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΙΣΚΕΠΤΗ
Ο επισκέπτης της λίμνης και του ευρύτερου οικοσυστήματος έχει την δυνατότητα να πραγματοποιήσει διάφορες δραστηριότητες στην ύπαιθρο και να γνωρίσει καλύτερα την περιοχή.
Με τις χαρακτηριστικές βάρκες της λίμνης, τις «πλάβες» ή και κανό έρχεται σε άμεση επαφή με το υγρό στοιχείο, πλησιάζει, σε ασφαλή για να μην ενοχληθούν τα πουλιά, στο παρυδάτιο δάσος και παρατηρεί την πλούσια ορνιθοπανίδα της περιοχής καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Επίσης, μπορεί να γνωρίσει τις ομορφιές της λίμνης μέσω περιηγήσεων με άλογα, ποδήλατα ή και τα πόδια.
Περιηγητικές διαδρομές εδώ.
Χώροι οικολογικής Ενημέρωσης
Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κερκίνης
Το κεντρικό σημείο πληροφόρησης για την περιοχή• περιλαμβάνει μία πλήρη ενημερωτική έκθεση για την βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα της λίμνης, με ξύλινα προπλάσματα και διοράματα, σύντομη βιντεοταινία και πλήρη βιβλιοθήκη για την περιοχή. Στον ίδιο χώρο βρίσκονται τα γραφεία του Φορέα Διαχείρισης Λίμνης Κερκίνης.
Γραφείο Προώθησης Οικοτουρισμού (στο Δ.Δ. Λιθοτόπου του δήμου Ηράκλειας)
Περιλαμβάνει έκθεση με πουλιά, έκθεση εντόμων και φυτών της περιοχής, προβολή διαφανειών και βιντεοταινίας καθώς επίσης και έκθεση παραδοσιακών προϊόντων της περιοχής.
Ενυδρείο Βυρώνειας
Δίπλα ακριβώς από τον Σιδηροδρομικό Σταθμό του χωριού, λειτουργεί το οργανωμένο Δημοτικό Ενυδρείο, με τα 27 είδη της ιχθυοπανίδας της λίμνης Κερκίνης και του ποταμού Στρυμόνα, καθώς και αντιπροσωπευτικά είδη ερπετών και αμφιβίων της γύρω περιοχής. Στην αίθουσα πληροφόρησης, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί αναλυτικά για την ιχθυοπανίδα της ευρύτερης περιοχής, αλλά και το υγρότοπο της Κερκίνης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου