Ώκιμος ο Βασιλικός (Ocimum Basilicum)

Αρωματικό ποώδες φυτό που κατάγεται από την Ινδία και το Ιράν · στην Ελλάδα και γενικά στην Μεσόγειο έγινε γνωστό και άρχισε να καλλιεργείται χάριν στην εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου στις Ινδίες. Πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη "βασιλεύς" λόγω του ιδιαίτερου αρώματός του που το ξεωρίζει από τα υπόλοιπα αρωματικά βοτάνα που χρησιμοποιούνται στην μαγειρική.

Ξεχωριστή θέση κατέχει σε πολλές παραδόσεις και θρησκείες : για τους Ινδουιστές αποτελεί κάτι σαν διαβατήριο που εξασφαλίζει ένα ήρεμο και ασφαλές πέρασμα στον Κόσμο των Νεκρών, γι' αυτό και τοποθετούν στο στόμα ή στο στήθος του νεκρού ένα φύλλο βασιλικού. Δεν λείπει από καμία ινδουιστική οικία καθώς αποτελεί ιερό φυτό του Κρίσνα και του Βισνού, αλλά και πνεύμα που προστατεύει την οικογένεια. Στην χριστιανική παράδοση, ο βασιλικός συνδέεται με την ανακάλυψη του Τίμιου Σταυρού · σύμφωνα με τον θρύλο, φύτρωσε στον τάφο του Χριστού και το άρωμά του ήταν αυτό που οδήγησε τον Μ. Κωνσταντίνο στην εύρεση του τάφου. Στην Αίγυπτο χρησιμοποιούνταν μαζί με άλλα φυτά και βότανα στην ταρίχευση των νεκρών. Οι Γαλάτες βύθιζαν τα φύλλα του σε φρέσκο νερό πηγής και το χρησιμοποιούσαν σε τελετές εξαγνισμού · από αυτό το έθιμο προέρχεται και το αντίστοιχο χριστιανικό του αγιασμού με βασιλικό. Τέλος, διάφοροι θρύλοι συνδέουν τον βασιλικό με τους σκορπιούς και τον παρουσιάζουν ως σύμβολο θανάτου : σε διάφορες παραδόσεις ήταν διαδεδομένη η αντίληψη πως όταν κάποιος συμπεριφερόταν με ευγένεια στο φυτό, αυτό τον αντάμοιβε με το ευχάριστο άρωμά του, ενώ αν το κακομεταχειριζόταν γεννιούνταν από το χώμα του σκορπιοί. Τόσο έντονες ήταν οι δεισιδαιονίες για τον βασιλικό που οι άνθρωποι πίστευαν πως αν τον μυρίσουν για πολύ ώρα, ένας σκορπιός θα εισχωρήσει στον εγκέφαλό τους.

Ο βασιλικός είναι γνωστός από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές και φαρμακευτικές του ιδιότητες. Ως ρόφημα καταπολεμά τις ημικρανίες και τους πονοκεφάλους, βοηθάει στην μνήμη και διευκολύνει την πέψη, ως ένα άλλο είδος σόδας. Ως έλαιο χρησιμοποιείται ευρέως στην αρωματοθεραπεία καθώς το άρωμά του δρα ευεργετικά ενάντια στην κατάθλιψη, το άγχος και την συναισθηματική κόπωση.
Τέλος, στην μαγειρική μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πάρα πολλές συνταγές καθώς ταιριάζει σε κρέας, ψάρι, ζυμαρικά, σαλάτες και σάλτσες.

Προτάσεις :

• Για αρωματικό ρύζι, προς το τέλος του βρασμού, προσθέτουμε είτε φρέσκο είτε αποξηραμένο βασιλικό και λίγο δυόσμο.

• Βάζουμε φρέσκο - εναλλακτικά αποξηραμένο - βασιλικό μαζί με κάπαρη στις σαλάτες.

• Μια μικρή γλάστρα βασιλικού μπορεί να προσφέρει πολλά (άρωμα, χρώμα, διακόσμηση, φρέσκο μυρωδικό στην μαγειρική) με πολύ μικρό κόστος και εύκολο διατήρηση.

---------

Ο Βασιλικός στην Τέχνη

Λογοτεχνία :

Στο έργο του Βοκκάκιου, Δεκαήμερον, η 5η ιστορία της 4ης μέρας είναι αφιερωμένη σε μια νεαρή κοπέλα, την Ιζαμπέλα. Η οικογένειά της σκοπέυει να την παντρέψει με έναν πλούσιο και αριστοκρατικής καταγωγής άνδρα, αλλά η ίδια είναι ερωτευμένη με τον Λορέντσο, τον υπάλληλο των αδερφών της. Όταν οι τελευταίοι πληροφορούνται για τον έρωτα της αδερφής τους, δολοφονούν τον Λορέντσο και θάβουν το σώμα του. Το φάντασμα του άτυχου νεαρού εμφανίζεται στην Ιζαμπέλα στο όνειρό της και της υποδεικνύει που βρίσκεται θαμένος. Η κοπέλα ξεθάβει το σώμα του αγαπημένου της και θάβει το κεφάλι του σε μια γλάστρα με βασιλικό, την οποία ποτίζει κάθε μέρα με τα δάκρυά της. Στο τέλος, τα αδέρφια της της παίρνουν την γλάστρα κι η Ιζαμπέλα πέθανε από την στεναχώρια της.


Ζωγραφική :

J.W. Waterhouse - Isabella and the Pot of Basil

William Holman Hunt - Isabella and the Pot of Basil

John Everett Millais - Isabella